Đi tìm những ca khúc dành cho thiếu nhi

Thí sinh Giọng hát Việt nhí - Nguyễn Cao Khánh biểu diễn bài ca “Vết chân tròn trên cát” - một bài hát quá tầm so với lứa tuổi của thê Sân chơi thiếu nhi , hát nhạc người lớn Nhắc đến những bài hát như Cánh én tuổi nhỏ , Cô và mẹ , Gặp nhau giữa trời thu Hà Nội… ( nhạc sỹ Phạm Tuyên ) , Trường làng tôi ( Phạm Trọng Cầu ) , Em là bông hồng nhỏ ( Trịnh Công Sơn ) , Em yêu trường em , Mùa hoa phượng nở… ( Hoàng Vân ) , Đi học ( Bùi Đình Thảo )… không mấy ai không biết. Cho dù sinh ra cách đây hơn nửa thế kỷ , những sáng tác này vẫn được các thế hệ trẻ truyền nhau hát trong các tiêu chuẩn văn nghệ , trong các buổi sinh hoạt tập thể. Xướng ca luôn là nhu cầu chẳng thể thiếu của lứa tuổi thiếu niên , nhi đồng nhưng trong khoảng 10 năm trở lại đây , những bài hát hay dành cho thieu nhi đang suy giảm đáng kể. Trong khi đội ngũ sáng tác nhìn chung đang phát triển mạnh mẽ thì những tác phẩm dành cho trẻ nít vẫn chưa được quan hoài đúng mức. Lực lượng nhạc sỹ trẻ được đào tạo bài bản bây giờ cũng không mấy đậm đà sáng tác cho thiếu nhi. Lý do cốt yếu là thù lao thấp , không thấm vào đâu so với ngày công từ việc sáng tác cho ca sỹ. Còn một bộ phận những nhạc sỹ khác lại quan niệm viết tặng thieu nhi là “nghề tay trái” , chỉ viết khi nhận được đơn đặt hàng. Hưng thịnh bài hát được viết ra nhạt nhòa , khô cứng , không truyền tải xúc cảm , tinh thần bạc nhược lứa tuổi các em. Vì vậy , có xác xuất sáng tác các em vẫn hát nhưng hát một lần rồi quên ngay. Dịch sỹ Phạm Tuyên , nhạc sỹ của tuổi nhỏ với hơn 200 bài hát tặng thieu nhi ý là , bây giờ , một số ca khúc đang đi theo hướng “răn dạy” , không nắm được tâm lý lứa tuổi các em “vừa chơi , vừa học” , vì vậy không có sức sống lâu bền trong lòng khán giả. Ông tâm sự: “Sáng tác cho trẻ nít không phải giản đơn. Tạng tôi còn hoạt động trong Ủy ban Thiếu niên và Nhi đồng toàn quốc , bao giờ có sự kiện , hoạt động sinh hoạt dành cho thiếu nhi , các nhạc sỹ cũng được mời đến chung vui cùng các em , mình như trẻ lại và dễ có những tác phẩm đi vào lòng mọi người. Chúng ta cảm thấy mình phải làm được điều gì đó cho các em , để hòa vào không khí sinh hoạt chung. Mỗi dịp như vậy nên có thêm cảm hứng sáng tác , mặc dù chẳng có một đồng thù lao nào”. Ngay tại những sân chơi âm nhạc dành tặng thieu nhi như “Giọng hát Việt nhí” khi sinh ra được mong mỏi sẽ làm sống dậy những ca khúc tuổi nhỏ thì trên thực tiễn , các em lại hiếm khi có thời cơ được hát những bài hát ăn nhập với lứa tuổi của mình. Tại liveshow thứ 3 của Giọng hát Việt nhí vừa qua , chỉ có 2 thí sinh được thể hiện những ca khúc thiếu nhi là Cao Ngọc Thùy Anh với bài “Đi học” và Nguyễn Khánh Hà với “Em đi giữa biển vàng”. Số còn lại , hoặc phải “gồng mình” hát những ca khúc của người lớn hoặc phải “trả bài” những ca khúc tiếng Anh mà thỉnh thoảng các em vị tất đã hiểu hết sảy nghĩa của những bài hát đó. Hãy để các em sống đúng lứa tuổi chẳng thể trách các em bởi nhiều khi chính những tiêu chuẩn dành tặng thiếu nhi lại phải phục vụ người ốm cho nhu cầu của người lớn. Để đưa thư thiếu nhi trở lại đúng vị trí vốn có trước tiên là vai trò của đội ngũ sáng tác. Khi các em nhỏ bây giờ có thời cơ gặp mặt nhiều hơn với những xu hướng mới , thay vì ê a thuật chuyện những câu chuyện , ký ức của những cậu bé , cô bé hàng chục năm về trước thì những người nhạc sỹ phải thay đổi tư duy sáng tác của mình. Cách đây 10 năm , nhạc sỹ Phạm Tuyên cùng một số tên tuổi khác trong giới sáng tác đã từng thực hành việc phổ nhạc , tạo giai điệu mới cho những ca khúc đồng dao của tổ tiên xưa. Những câu hát không phức tạp như “Bà còng đi chợ giời mưa , cái Tôm cái Tép đi đưa bà còng…” hay “Nu na nu nống…” được nhiều thế hệ thuộc nằm lòng được thổi vào luồng gió mới những tiết điệu , tiết tấu sôi động , ép tai. Dù có ngắn gọn , giản đơn nhưng những câu hát dễ nhớ , dễ thuộc ấy có ý nghĩa giáo dục vào những vấn đề thuộc bản chất và có ý nghĩa nhất. Không chỉ dạy cho trẻ nhỏ biết tôn trọng người già , mà còn giáo dục trẻ tính chân thực , ý thức ngăn nắp , biết sống vì mọi người… Đó cũng là điều mà các ca khúc cho thieu nhi bây giờ đang còn thiếu , đặc biệt là trong giáo trình âm nhạc trong nhà trường. Trong khi những bài hát của những nhạc sỹ Phạm Tuyên , Phong Nhã , Hoàng Long , bạch Lân... Mặc dầu đã vượt qua khoảng nửa thế kỷ nhưng vẫn được nhiều tình nhân thích , thì kho nhạc cho các em bây giờ vẫn ở trong tình trạng thiếu số lượng so với yêu cầu. Những người nhiệt huyết với mảnh đất đáp ứng các tiêu chuẩn thẩm mỹ và sự nhạy cảm cho các em như nhạc sỹ An Thuyên tự đứng ra tổ chức xuất bản những bài hát thiếu nhi , hay Hội Nhạc sỹ Hà Nội hàng năm vẫn có những cuộc sinh thực sáng tác và trao giải cho những tác giả viết đi thieu nhi . Nhưng để phổ thông và đưa chúng vào đời sống tinh thần bạc nhược rất cần sự chung tay , kết hợp giữa nhà trường , Hội Nhạc sỹ cùng kết hợp với các chức vụ truyền thông. Có như vậy , mới mong những sáng tác cho thieu nhi được trả lại vị trí tương xứng trong đời sống âm nhạc và sẽ được thấy các em hát và biểu diễn những bài hát đúng với lứa tuổi của mình. MAI ANH .